Prenatal (Doğum Öncesi) Bakım
Prenatal bakım nedir?
Prenatal bakım kadının hamilelik süresince aldığı tıbbi bakımdır. Prenatal bakımın bir parçası olarak doktorlar ve ebeler;
-Tahmini doğum zamanının belirlenmesi
-Beslenme, fiziksel aktivite, iş ve genel hamilelik şikayetlerinin (sabah halsizliği, göğüs yanması, bel ağrısı vb.) konuşulması
-Sağlık problemlerinin takibi
-Bebek sağlığının izlemi
-Hamilelik ve doğum sürecinin konuşulması ve doğumun planlanması
-Doğum sonrası anne ve bebek sağlığının korunması
-Anne ve bebeğin farklı sağlık durumlarını testlerle kontrol edilmesi gibi fonksiyon ve görevlere sahiptir.
İlk gebelik kontrolümde beni neler bekliyor?
Doktorunuz veya ebeniz size sağlığınız ve tıbbı öykünüz için sorular sorarlar ve yaklaşık doğum zamanını belirlemeye çalışır. Ayrıca mevcut gebeliğe ait risk faktörlerinin varlığı değerlendirilir. Riske mevcut ise daha kapsamlı ve yakın izleme alınır. Ayrıca ilk gebelik kontrolünde tıbbi öykü dışında ultrasonografi ile gebelik haftası belirlenir. Ultrasonografi sırasında bebeği görüntülemek için ses dalgaları kullanılır. Gebeliğin, rahim içi bir gebelik mi; dış gebelik mi olduğu, canlı olup olmadığı, tekil bir gebelik mi yoksa çoğul bir gebelik mi olduğu belirlenir.
Yapılması gereken testler:
–İdrar testi
-Kan testi – Bazı kan testleri genel sağlık kontrolü için yapılmaktadır. Diğer kan testleri ise anne ve bebeğin gebeliğe özel durumlarını veya sağlık problemlerini ortaya çıkarmak için yapılmaktadır.
-Serviksten alınan hücre örnekleri üzerinde labaratuvar testi – servikse ait enfeksiyon veya kanser taraması için yapılmaktadır.
Bundan sonraki her geldiğim doğum öncesi kontrolünde neler yapılacak? Prenatal muayenelerde (ilk muayeneyi içerir) doktor veya ebe tarafından;
– Mevcut durumu ile ilişkili bilgi alınır ve hastanın soruları cevaplanır.
-Gebenin tansiyonu kontrol edilir – Yüksek kan basıncına sahip olmak problemlere neden olabilir. Bu da gebelikte önemli bir problem olan preeklampsiyi akla getirir.
-Gebenin ağırlığı kontrol edilir – Hamilelik öncesine göre aldığı kilo değişimleri takip edilir.
-Uterus büyüklüğü ölçülür – Uterusun büyümesi gebelik boyunca izlenir.
-Bebeğin kalp sesleri dinlenir. Gebeliğin 7. haftasında bebeğin kalp sesleri ultrasonografi ile duyulabilir hale gelir.
-İdrarda şeker ve protein bakılır – idrarda şeker ve protein görülmesi ciddi bir problem göstergesi olabilir.
-Bebeğin hareketleri sorulur – Kadın farklı zamanlarda bebeğin hareketlerini hissedebilir. Çoğu kadın 20-25 haftalar arasında bebeğinin hareketlerini hissetmeye başlar.
-Bebeğin uterustaki pozisyonuna bakılır. – Hamileliğin son üç ayında her muayenede kontrol edilir. Bebeğin başının ve kalçasının, aşağıya ve vajinaya yakınlığı kontrol edilir.
Prenatal bakımın bir parçası olan diğer testler nelerdir? Bütün gebelerin yaptırdığı rutin testler hekim tarafından belirlenmektedir. Ayrıca bazı hastanın da yaptırmayı seçebileceği testler vardır.
-Gebelik sırasında farklı dönemlerde Down sendromu gibi bazı kromozomal bozuklukların taraması yapılabilmektedir. ilk 3 ayda (11-14 hafta arasında) 2 li test olarak adlandırılan (anne kanında bazı hormon düzeylerine ve bebeğin ense kalınlığına bakarak) test yapılabilr. Yine 2 nci üç ay içerisinde (16-20 hafta arasında) 3 lü veya 4 lü test olarak adlandırılan benzer hormon içerikli testler yapılabilir. Ayrıca bu hastalıkların taranmasında son 3 yıldır kullanımı yaygınlaşmaya başlayan anne kanından bebeğe ait DNA ların incelenmesi testi yapılabilir. Bu tarama testlerinin sonucunda yüksek riske sahip olan gebelere, amniyosentez (bebeğin kesesinden su aldırma işlemi) veya Koriyonik Villus Örneklemesi (Bebeğin eş kısmından örnek alınması) işlemi teklif edilmektedir.
–Diyabet testi(yüksek kan şekeri testi) – şekerli içecek içirilir ve sonra kan şekeri düzeyi takibi yapılır.
-Kesin durumlar veya enfeksiyonlara kanda bakılabilir – Kanda anemi tespit edilebilir. Bebeğe geçebilecek enfeksiyonlar tespit edilebilir. Bunlar rubella, hepatit B, sifiliz, vb.
-Ultrason – Plasenta ve amniyon sıvısı kontrol edilir. Bebeğin büyümesi ve organların gelişimi izlenir.
-Doğumda görülebilecek doğum defektleri veya problemleri kontrol edilir. Örneğin Down sendromu, spina bifia olup olmadığı için test yapılabilir.
-Vajinal akıntılar test edilebilir.
Hamileliğim süresince hangi sıklıkla doktoru görmeliyim?
-28. Haftaya kadar 4 haftada 1
-28 – 36 haftalar arası 2-3 haftada 1
-36. Haftadan doğuma kadar her hafta kontrole gelmesi gerekir.
Eğer sıkıntılı bir durum varsa daha sık kontrol ihtiyacı olur. Hamilelik esnasında daha başka test yapılması gerekebilir.
Prof.Dr. Seyit Temel Ceyhan